Ontwikkeling van slaap: van baby tot volwassene

Slaap is een wondere wereld en kent een grote ontwikkeling. Als je geboren wordt is het niet zo dat slaap standaard geprogrammeerd is, als iets dat je gelijk kunt. Slapen mag je leren en, net als elk leerproces, gaat dit soms met vallen en weer opstaan.

Slaapcyclus

Slapen doet iedereen in slaapcycli. Naarmate een baby ouder wordt, vindt er een verandering plaats in de duur van een slaapcyclus. Van baby naar volwassene gaat dit van 45 minuten naar 90 minuten. Bij een dreumes duurt een slaapcyclus 50 minuten, bij een peuter is dat 60 minuten en ieder jaar komt er dan ongeveer 10 minuten bij tot een volwassene die een slaapcyclus heeft van 90 minuten. Doordat de slaapcycli langer worden, zal je ook minder vaak wakker worden.

Slaapfasen

De slaapcyclus zelf bestaat uit verschillende slaapfasen: rem en non-remslaap. De non-remslaap is de diepe slaap, hierbij hoort herstel. De remslaap is de droomslaap, het verwerken van indrukken. Naarmate een kind ouder wordt, wordt iedere slaapcyclus qua lengte en inhoud (slaapfasen) anders ingedeeld. Kinderen hebben vrij veel remslaap gedurende de eerste periode van hun leven. De remslaap neemt vervolgens af, van 50% bij een pasgeboren baby naar 40% bij een peuter naar 25-30% bij een volwassen. De diepe slaap zal dus toenemen naarmate een kind ouder wordt.

Hoeveelheid slaapjes

Het aantal slaapjes wordt overdag steeds minder, de dagslaap neemt gedurende de eerste 5 levensjaren af. De totale slaap neemt daarnaast af van 50% (2-5 jaar) naar 40% (5 jaar en ouder). Dit heeft onder andere te maken met het homeostatische proces, deze reguleert de slaapdrang. Die slaapdrang bouwt zich bij jonge sneller op en dat zorgt ervoor dat ze minder lang wakker kunnen zijn, en er dus meer slaapjes overdag nodig zijn. Het homeostatische proces werkt weer samen met het circadiane ritme, dat is de interne organisatie van slaap en regelt de timing en lengte van de dagelijkse slaap-waak cycli. Dit cirdadiane ritme ontwikkelt zich in de eerste 6 maanden van het leven van een kind ontzettend snel. De samenenwerking tussen het homeostatische proces en het circadiane ritme is een spel der hormonen dat mogelijk maakt dat iemand slaapt of wakker is. Een verstoring daarvan brengt slaapproblemen.  

Slaapregressie

In de ontwikkeling gebeurt er in de eerste 2 jaren ontzettend veel, zo ook op slaapgebied. Slaappatronen veranderen, wat mede mogelijk wordt gemaakt door een slaapregressie. Een periode waarin slaap eerst juist slechter kan gaan. Maar net als in het leven, er mag eerst chaos zijn, waaruit iets nieuws kan groeien. Het is goed om te weten wanneer een slaapregressie speelt, dit is bij 4, 8, 12 (een lichte), 18 en 24 maanden. Als je dit als ouder weet, kan je jouw kind hierin beter begeleiden.  

Andere factoren

Naast deze ‘vaste’ ontwikkeling, zijn er meerdere factoren die slaap beïnvloeden. Hier kun je denken aan onrust/ziekte, karakter van het kind (en de ouder), opvoedstijl, de motorische en mentale ontwikkeling, voeding, de omgeving enzovoorts. Elk kind en gezin is uniek, daarom is het belangrijk dat alle factoren rondom slaap bekeken worden als er een slaapprobleem is.

Daarbij is slapen een proces van vertrouwen en loslaten. Vertrouwen mag het kind in zichzelf hebben, en vertrouwen dat jij, als ouder, er nog bent, ook als hij slaapt. Een baby is nog niet in staat om te beseffen dat als hij je niet ziet, je er wel bent. Oefenen, en dus veel herhaling zal een baby, naast veel liefde, nodig hebben. Wees je als ouder ook bewust dat dit een wisselwerking tussen kind en ouder kan zijn. Vraag jezelf eens af, hoe goed kan ik loslaten? En weet je bent hoe dan ook, altijd, verbonden met elkaar.

 Warme groet,

Marijn